Ιστορία του Σχολείου
Το όνομα
Το Ζάννειο Πειραματικό Γυμνάσιο φέρει το όνομα του εμποροκτηματία και εθνικού ευεργέτη Νικήτα Τζάννε ή Ζαννή, ο οποίος κληροδότησε το 1864 την περιουσία του στον Πειραιά για την ίδρυση του Δημοτικού Νοσοκομείου Πειραιώς, του σημερινού Τζανείου Νοσοκομείου, ενώ η χήρα του Νικήτα Ζαννή, Ελένη, θα ιδρύσει το 1874 το Ζάννειο Ορφανοτροφείο Αρρένων, όπου οι τρόφιμοι λαμβάνουν στοιχειώδεις γραμματικές γνώσεις, κυρίως όμως τεχνική-επαγγελματική εκπαίδευση. Ο Ζαννής και άλλοι μεγάλοι ευεργέτες, όπως ο Κωνσταντίνος Ιωνίδης και ο Ιάκωβος Ράλλης, συνθέτουν ιστορικά έναν κύκλο ισχυρών οικονομικών παραγόντων, που με τις δωρεές τους συνέβαλαν καθοριστικά στον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη του Πειραιά στα μέσα του 19ου αιώνα. Το πιο δυναμικό τμήμα του Ελληνισμού διέβλεπε από τότε τις προοπτικές του Πειραιά ως ταχύτατα εξελισσόμενου ναυτιλιακού και βιομηχανικού κέντρου.
Το χθες
Κατά τη δεκαετία του 1950, η πόλη του Πειραιά - και η ελληνική κοινωνία γενικότερα - προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές του πολέμου και του εμφυλίου σπαραγμού. Συνεχίζονται τα έργα αποκατάστασης των πολεμικών καταστροφών στο λιμάνι του Πειραιά, ενώ μόλις το 1956 θεμελιώνεται ο νέος καθεδρικός ναός της Αγίας Τριάδας, στη θέση του παλαιού που έχει καταστραφεί από τους βομβαρδισμούς. Την ίδια χρονιά ιδρύεται, με ενέργειες του τότε Διευθυντή του Ζαννείου Ορφανοτροφείου Γεωργίου Οικονόμου, το Ζάννειο Γυμνάσιο ως παράρτημα του Γ΄ Γυμνασίου Αρρένων Πειραιά, με μία μόνο τάξη και 33 μαθητές. Στην αρχή λειτουργεί ως τριτάξιο προεφηβικό Γυμνάσιο, με τον τίτλο «Ζάννειον Πειραματικόν Επαγγελματικόν Προγυμνάσιον». Το διδακτικό πρόγραμμα δίνει έμφαση στα Μαθηματικά, τη Φυσική και την εργαστηριακή άσκηση. Στα συνήθη γυμνασιακά αντικείμενα προστίθενται οι Βιομηχανικές Τέχνες, τα Λογιστικά, η Εργατική Αγωγή, το Σχέδιο, η Κοινωνική Αγωγή, η Ηλεκτροτεχνία και οι Εφαρμογές Ξυλουργείου και Μηχανουργείου.
Είναι σαφές ότι το σχολείο προσπαθεί να συνδυάσει τη γενική με την τεχνική εκπαίδευση. Βρισκόμαστε σε μία εποχή κατά την οποία η χώρα γνωρίζει αλματώδη οικονομική πρόοδο, παρουσιάζοντας ρυθμούς ανάπτυξης ταχύτερους από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, με εξαίρεση τη Δυτική Γερμανία. Παράλληλα, η συμφωνία σύνδεσης με την Ε.Ο.Κ. (1961) σηματοδοτεί την προσπάθεια της Ελλάδας να εκσυγχρονιστεί και να προσδεθεί στο άρμα της Ευρώπης. Στο πλαίσιο αυτό, η χώρα χρειάζεται ικανούς τεχνίτες και εξειδικευμένους επαγγελματίες, για να στελεχώσουν τη βιομηχανική και βιοτεχνική παραγωγή.
Το 1959 ιδρύεται «παρά τώ Ζαννείω Ορφανοτροφείω» το Ζάννειο Τεχνικό Γυμνάσιο, το οποίο πλέον δέχεται όχι μόνο τους τροφίμους του Ορφανοτροφείου αλλά και εξωτερικούς μαθητές, και από το 1961-2 λειτουργεί ως πλήρες Γυμνάσιο τεχνικής κατεύθυνσης με έξι τάξεις. Ο εξοπλισμός των εργαστηρίων του σχολείου εμπλουτίζεται με δωρεές της αμερικανικής αποστολής και του Συνδέσμου Βιομηχάνων Πειραιώς, ενώ στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται αντικείμενα όπως η Μηχανική, η Αντοχή Υλικών, το Μηχανολογικό Σχέδιο και η Οργάνωση Εργασίας.
Η έμφαση στην τεχνική εκπαίδευση και κατάρτιση παραμένει το βασικό χαρακτηριστικό του σχολείου και κατά τα επόμενα χρόνια. Το 1962-3 προσαρτάται σε αυτό η «Μονοτάξιος Σχολή Τεχνικών Βοηθών Εργοδηγών Ηλεκτρολόγων ? Μηχανολόγων», που θα λειτουργήσει ως το 1979-80. Τόσο στο Τεχνικό Γυμνάσιο όσο και στην Τεχνική Σχολή εφαρμόζονται πρότυπες και πειραματικές διδασκαλίες για την εκπαίδευση της Σ.Ε.Λ.Ε.Τ.Ε. Οι απόφοιτοι της Σχολής γίνονται περιζήτητοι στις παραγωγικές τάξεις της χώρας. Το «Ζάννειο Πειραματικό Τεχνικό Γυμνάσιο-Λύκειο», χάνει από την προμετωπίδα του τον τίτλο του «Τεχνικού» με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964, για να επανακτήσει την παλαιά του ονομασία το 1966-67. Το σχ. έτος 1982-3 σταματά η διδασκαλία των τεχνολογικών μαθημάτων. Οι τρόφιμοι του ορφανοτροφείου έχουν πλέον μεταφερθεί στις εγκαταστάσεις του ιδρύματος στην Εκάλη, ενώ η εισαγωγή των μαθητών γίνεται με εξετάσεις, όπως σε όλα τα πρότυπα σχολεία της χώρας. Με τον νόμο 1566/85 θεσπίζονται τα νέα πειραματικά σχολεία, στα οποία εντάσσονται και τα ιστορικά πρότυπα σχολεία. Με τους όρους και τις προϋποθέσεις όλων των πειραματικών σχολείων της χώρας λειτουργεί από τότε έως σήμερα και το «Ζάννειο Πειραματικό Γυμνάσιο-Λύκειο Πειραιά».
Η μετατροπή του Ζαννείου σε πειραματικό σχολείο γενικής παιδείας δεν είναι άσχετη με τα εκπαιδευτικά μας πράγματα, όπως διαμορφώθηκαν κατά τη σύγχρονη εκπαιδευτική ιστορία της χώρας. Κατά την εικοσαετία 1961-1981, ενώ ο γενικός πληθυσμός αυξάνεται περίπου κατά 8%, ο φοιτητικός πληθυσμός αυξάνεται κατά 209%! Η εξέλιξη αυτή μαρτυρεί ότι η ελληνική κοινωνία, που έχει εισέλθει στην τελική φάση της αστικοποίησής της, διακατέχεται από το όνειρο των πανεπιστημιακών σπουδών, που τις θεωρεί εφαλτήριο για την κοινωνική και επαγγελματική επιτυχία. Στο πλαίσιο αυτό, και ιδίως μετά τη μεταπολίτευση, αυξάνεται η πίεση της κοινωνίας προς την πολιτεία για την παροχή εκείνων των εκπαιδευτικών υπηρεσιών που θα οδηγήσουν τους μαθητές στην πολυπόθητη εισαγωγή στα Α.Ε.Ι., και μάλιστα μέσα σε κλίμα έντονου ανταγωνισμού μεταξύ των υποψήφιων φοιτητών. Κατά συνέπεια, δίνεται έμφαση στη γενική εκπαίδευση, μάλλον εις βάρος της τεχνικής.
Το σήμερα
Σήμερα το Ζάννειο Πειραματικό Γυμνάσιο συνεχίζει να προσφέρει ποιοτική εκπαίδευση. Η συμμετοχή σε δεκάδες προγράμματα πολιτιστικής και περιβαλλοντικής χροιάς, η έκδοση σχολικής εφημερίδας, η λειτουργία ποικίλων εξωδιδακτικών ομίλων, οι εκπαιδευτικές ανταλλαγές με σχολεία του εξωτερικού, η πολυάριθμη ορχήστρα και χορωδία και η παρουσίαση δειγματικών διδασκαλιών για τους σπουδαστές διαφόρων πανεπιστημιακών σχολών, είναι μερικά από τα στοιχεία της σύγχρονης φυσιογνωμίας του.
Αυτό που πρέπει κυρίως να σημειώσουμε από τη σύντομη αυτή αναδρομή στην ιστορία του Ζαννείου Πειραματικού Γυμνασίου είναι η συμπόρευσή του με τις ανάγκες της τοπικής πειραϊκής κοινωνίας, αλλά και γενικότερα με τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας. Η ίδρυση του Ζαννείου, η αρχική στενή σχέση του με το ομώνυμο ορφανοτροφείο, η έμφαση στην επαγγελματική-τεχνική εκπαίδευση, η μετεξέλιξή του σε πειραματικό Γυμνάσιο-Λύκειο και η σημερινή πολύπλευρη εκπαιδευτική του προσφορά, συμβαδίζουν ? όπως προσπαθήσαμε να δείξουμε - με τις μεταβαλλόμενες ιστορικές περιστάσεις και απηχούν την προσπάθεια που κατέβαλε η χώρα να υπηρετήσει μέσω της εκπαίδευσης την κοινωνική δικαιοσύνη και τον εκσυγχρονισμό. Πέραν αυτού, όμως, η συνάρθρωση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών αναγκών περιέχει και ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει όχι μόνο τον ελλαδικό αλλά τον οικουμενικό ελληνισμό. Στις καλύτερες στιγμές του ο ελληνισμός κατόρθωσε να συνδυάσει την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη με την παιδευτική και πολιτιστική προσφορά. Στο συνδυασμό αυτό, και όχι στην πολιτική ισχύ, στήριζε ανέκαθεν τις επιτυχίες του. Από όλες αυτές τις απόψεις και για όλους αυτούς τους λόγους, η ιστορία του Ζαννείου είναι, τελικά, μία μικρογραφία της νεότερης και σύγχρονης εκπαιδευτικής μας ιστορίας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ
1. Γ. Γιαννιτσιώτης, Η κοινωνική ιστορία του Πειραιά: η συγκρότηση της αστικής τάξης 1860-1910, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 2006.
2. Α. Δημαράς ? Β. Παπαγεωργίου, Από το κοντύλι στον υπολογιστή: εκατόν εβδομήντα χρόνια ελληνικής εκπαίδευσης με λόγια και εικόνες, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2008.
3. Χ. Κάτσικας ? Κ. Ν. Θεριανός, Ιστορία της νεοελληνικής εκπαίδευσης, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 2007.
4. Α. Κοντάκος, Χρονολόγιο ιστορίας της εκπαίδευση, εκδ. Ατραπός, Αθήνα 2007.
5. Πr. Κοντογιάννης, Εθνικοί Ευεργέται, Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, Εν Αθήναις 1908.
6. Γ. Μπαλούρδος (επιμ.), Πειραϊκό Λεύκωμα, εκδ. Στ. Καραμπερόπουλος, Πειραιάς 2010.
7. Σ. Μπουζάκης, Εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα: πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια γενική και τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση, εκδ. Gutemberg, Αθήνα 1994-5.
Έκθεση του π. Διευθυντή του Ζαννείου Πειραματικού Λυκείου Μ. Δαβάκη, Πειραιάς 14-10-1989 (Από το Αρχείο του Ζαννείου Πειραματικού Γυμνασίου-Λυκείου).
el.wikipedia.org/wiki/Πειραιάς
www.edlit.auth.gr/docs/files/propt/500ieai/xronologion.doc (= Δ. Κ. Μαυροσκούφος. Η εκπαίδευση στο Ελληνικό Κράτος).
ΖΑΝΝΕΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ-ΛΥΚΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
(από την ίδρυση του έως το έτος 1989)
I. Ιστορικό:
Ιδρύθηκε κατόπιν ενεργειών του τότε Δ/ντη του Ζαννείου Ορφανοτροφείου Γεωρ.Οικονόμουμε τη θερμή υποστήριξη της Υ.Μ.Σ του Υπουργείου ΠαιδείαςΝίκης Δενδρινού-Αντωνάκη, την πρόταση των οποίων απεδέχθη και πρόθυμα υπεστήριξε ο τότε Γ.Γ του Υπουργείου Παιδείας το 1956 σαν παράρτημα του Γ`Γυμνασίου Αρρένων Πειραιώς, το οποίο διήθυνε ο μαθηματικός Γυμνασιάρχης Φιλάρετος , στο Ζάννειο Ορφανοτροφείο, σε κτήριο του οποίου και σήμερα με ενοίκιο, στεγάζεται. Λειτούργησε το πρώτον από 1/10/1956 με την Α`τάξη και με 33 μαθητές, όλους τροφίμους του Ζάννειου Ορφανοτροφείου. Σκοπός της ιδρύσεως του ήταν, αφ`ενός μεν ο πειραματισμός συνδυασμού της γενικής και τεχνικής παιδείας στη μέση Εκπαίδευση, αφ`ετέρου δε, η μόρφωση και επαγγελματική κατάρτιση των τροφίμων του οποίου οι απόφοιτοι του Δημοτικού σχολείου αποτελούσαν τους πρώτους μαθητές. Έτσι λειτούργησε αρχικά σαν τριτάξιο προεφηβικό Γυμνάσιο με το όνομα «Ζάννειο Πειραματικόν Επαγγελματικό Προγυμνάσιον ». Τα διδασκόμενα μαθήματα ήταν αυτά που εδιδάσκοντο στα Γυμνάσια, αυξημένες ώρες Μαθηματικών και Φυσικών, ενώ παράλληλα προστέθηκαν και τα μαθήματα Βιομηχανικές Τέχνες, Λογιστικά, Εργατική Αγωγή, Σχέδιο, Ασφάλεια στην εργασία, εφαρμογές στο Ξυλουργείο και το Μηχανουργείο, Κοινωνική Αγωγή, Ηλεκτροτεχνία, οπότε δημιουργήθηκαν και τα πρώτα εργαστήρια.
ΙΙ. Εξέλιξη
Το έτος 1959 ιδρύθηκε «παρά τω Ζαννείω Ορφανοτροφείο Αρρένων Πειραιώς» δημόσιο πειραματικό εξατάξιο Γυμνάσιο τεχνικής κατευθύνσεως με τίτλο : Ζάννειο Τεχνικό Γυμνάσιο απόφοιτοι του οποίου είχαν τα ίδια δικαιώματα, για την ανώτατη Εκπαίδευση ή εργασία, με τους απόφοιτους των άλλων σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης. Γίνονται δεκτοί πλέον και μαθητές ΄΄εξωτερικοί΄΄ δηλαδή από άλλα σχολεία και όχι μόνο τρόφιμοι του Ζαννείου Ορφανοτροφείου και με την πάροδο του χρόνου ο αριθμός των ΄΄εξωτερικών΄΄ μαθητών υπερέβαινε κατά πολύ τους ΄΄ εσωτερικούς ΄΄. Ο εξοπλισμός των εργαστηρίων πλουτίσθηκε με την φροντίδα της Αμερικανικής αποστολής, αλλά και ο Σύνδεσμος Βιομηχάνων Πειραιώς το ενίσχυσε. Από το έτος 1961-1962 το σχολείο λειτούργησε σαν πλήρες Γυμνάσιο τεχνικής κατευθύνσεως με έξι τάξεις. Η Ε΄ και ΣΤ΄ τάξεις είχαν δύο τμήματα η κάθε μία, ένα των Ηλεκτρολόγων και ένα των Μηχανολόγων, ενώ στα διδασκόμενα μαθήματα περιελήφθησαν η Μηχανική, η Αντοχή υλικών ,το Μηχανολογικό σχέδιο και η οργάνωση της εργασίας. Το 1962-63 ιδρύθηκε η περίφημη δημόσια Μονοτάξια Σχολή Τεχνικών βοηθών εργοδηγών Ηλεκτρολόγων-Μηχανολόγων, οι απόφοιτοι της οποίας ήταν περιζήτητοι στον επαγγελματικό και βιομηχανικό κόσμο, λόγω της αρίστης καταρτίσεώς τους. Το Τεχνικό Γυμνάσιο και η μονοτάξιος Σχολή χρησιμοποιήθηκαν από τότε ως πρότυπα σχολεία για πειραματικές διδασκαλίες και εκπαίδευση της Σ.Ε.Λ.Ε.Τ.Ε έως το χρόνο που ιδρύθηκε το Τεχνικό Γυμνάσιο-Λύκειο της Σ.Ε.Λ.Ε.Τ.Ε στο Ν.Ηράκλειο Αττικής. Με τη μεταρρύθμιση του 1964 διατηρήθηκε το σχολείο και χωρίστηκε σε Ζάννειο Πειραματικό Γυμνάσιο-Λύκειο, χωρίς τον τίτλο Τεχνικό, αλλά το 1966-67 επανήλθε η ονομασία ΄΄ Ζάννειο Πειραματικό Τεχνικό Γυμνάσιο-Λύκειο΄΄ (Ζ.Π.Τ.Γ), ενώ το ίδιο έτος 1967 καταργήθηκε ο διαχωρισμός σε Γυμνάσια-Λύκεια. Από τότε που οι τρόφιμοι του Ζαννείου Ορφανοτροφείου μεταφέρθηκαν στα οικήματά του της Εκάλης, το Ζ.Π.Τ.Γ έπαψε να έχει μαθητές τροφίμους του Ζ.Ε και η εισαγωγή σ?αυτό γινόταν με εξετάσεις ακριβώς σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου που αφορούσαν και στα άλλα πρότυπα Σχολεία, ενώ συνεχιζόταν η διδασκαλία Τεχνολογικών Μαθημάτων. Από το σχ. έτος 1979-80 καταργήθηκε η Μονοτάξιος Σχολή Τεχνικών βοηθών εργοδηγών και από το έτος 1982-83 σταμάτησε και η διδασκαλία των τεχνολογικών μαθημάτων. Έκτοτε το Σχολείο είναι Τεχνικής κατ/νσεως και με τους Ν.309/76 και 1566/85 ακολουθεί το χωρισμό Γυμνάσιο-Λυκείου Γ.Ε , σαν Πειραματικό, όπως τα σχολεία Βαρβάκειο, Ιωννίδειος κ.α. Η εισαγωγή μαθητών στο Γυμνάσιο γίνεται με κλήρωση από πολλαπλάσιο αριθμό αιτήσεων γονέων μαθητών. Το Ζ.Π.Τ.Γ στην αρχική του μορφή προσέφερε πολύ ικανά στελέχη με πλήρη κατάρτιση στον επαγγελματικό και βιομηχανικό χώρο του Πειραιώς, πράγμα το οποίο αναγνώριζε έμπρακτα ο Σ.Ε.Β, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, οι παραγωγικές τάξεις, οι οικονομικοί παράγοντες κ.α. Οι απόφοιτοι του Ζ.Π.Τ.Γ και της Μονοτάξιας Σχολής μετά από σπουδές της Σ.Ε.Λ.Ε.Τ.Ε έγιναν ικανότατοι εκπαιδευτικοί και επάνδρωσαν την Τεχνική και Επαγγελματική Εκπ/ση.
Το κείμενο έγραψε στις 14-10-1989 ο Διευθυντής του Ζαννείου Πειραματικού Λυκείου Πειραιά κ. Μιχ. Δαβάκης